โคกขาม สมุทรสาคร

“แหล่งดูนกชายเลนโคกขาม” ไม่ใช่ชื่อที่คุ้นหูนักท่องเที่ยวทั่วไปมากนัก แต่สำหรับนักดูนกระดับจริงจังแล้วจะรู้จักกันดี ในอดีตนั้นอาจจะต้องใช้ความพยายามสักหน่อยหากจะเดินทางมาเฝ้าดูนกที่นี่ เพราะถนนหนทางยังไม่สะดวกสักเท่าไหร่

ผู้คนในพื้นที่นี้มีการทำนาเกลือกันอย่างเป็นล่ำเป็นสันชนิดที่คนไม่เคย มาก็อาจจะตื่นตาว่ามีเมืองผลิตเกลือขนาดใหญ่ซ่อนอยู่ในนี้ด้วย ซึ่งในการทำนาเกลือนั้นก็จะต้องมีการนำน้ำทะเลมาใช้ในการผลิตโดยต้องถ่ายเท ลงในผืนนาเกลือตื้นเขินกว้างใหญ่ และแน่นอนว่าในน้ำทะเลเหล่านั้นก็มีสารพัดอาหารของบรรดานกมีปีกที่จะร่อนลง มาเดินท่องน้ำหาเลี้ยงปากท้องในสไตล์บุฟเฟต์คอกเทลล์ ส่งผลให้พื้นที่แห่งนี้เป็นสถานที่ชุมนุมของเหล่านกที่ถูกจัดให้เป็น “นกชายเลน” ไปโดยปริยาย

เมื่อมีปริมาณนกชายเลนเป็นจำนวนมาก ชาวบ้านที่นี่จึงได้จัดตั้ง “ชมรมอนุรักษ์นกชายเลน” ขึ้นมาเพื่อช่วยปกป้องดูแลนกเหล่านั้นไม่ให้ถูกเบียดเบียนเพราะเชื่อว่าหาก หนึ่งในสภาพแวดล้อมอย่างนกถูกทำลาย ชาวนาเกลือทั้งหลายก็ต้องมีส่วนร่วมเดือดร้อนด้วยเป็นแน่แท้ ซึ่งในกิจการนี้ก็ได้รับความร่วมมือจากทางการจัดพื้นที่เพื่อทำโครงการวิจัย และฟื้นฟูสภาพป่าชายเลนขึ้นที่ริมทะเลภายใต้ชื่อ “ศูนย์อนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเลชายฝั่ง” โดยการปักท่อนไม้ไผ่นับหมื่นนับแสนลงในบริเวณผืนโคลนริมทะเลเพื่อทำเป็น กำแพงชะลอแรงปะทะของคลื่นซึ่งสร้างความเสียหายให้กับป่าชายเลนเป็นอย่างมาก และในขณะเดียวกันก็ทำการปลูกพืชป่าชายเลนอย่างโกงกางและแสมขึ้นทดแทน
ราวกับรู้ว่าได้รับการปกป้อง…บรรดานกชายเลนหลากหลายสายพันธุ์จึงพากัน มาสร้างครอบครัวขึ้นในบริเวณนี้ อีกทั้งนกอพยพในช่วงท้ายปีที่หนีหนาวลงมาจากส่วนบนของโลกก็พากันแลนดิ้งลง จอดกันที่นี่ปีละไม่น้อย ทำให้พื้นที่บริเวณนี้เต็มไปด้วยนกชายเลนนานาชนิดจนนับกันไม่หวาดไม่ไหว และที่น่าตื่นเต้นยินดีก็คือ “นกชายเลนปากช้อน” ซึ่งมีหน้าตาน่ารักน่าเอ็นดู (แต่หาเอ็นดูได้ยากสักหน่อยเพราะว่ากันว่าเหลือน้อยเต็มที) ก็มีรายงานยืนยันการพบเห็นที่โคกขามแห่งนี้อยู่ประปราย บางทีก็เจอสองสามตัว โชคดีหน่อยก็อาจจะได้เจอฝูงย่อมๆ เดินเอาปากจุ่มน้ำคอยดักช้อนอาหารใส่ท้อง ถ้าอยากเห็นก็ต้องลองมาลุ้นช่วงปลายปีย่างเข้าฤดูหนาวนู่นแหละจึง (อาจ) จะได้เจอกัน ที่น่าตื่นเต้นอีกอย่างหนึ่งก็คือ มีรายงานการพบเห็นโลมาอิรวดีมาเพ่นพ่านอยู่ในน้ำตื้นบริเวณนี้บ่อยๆ จนกระทั่งได้สมญานามว่า “ไอ้ตัวโดด” เพราะบางครั้งมันก็โดดขึ้นเหนือผิวน้ำเหมือนกับที่เราเห็นในทีวีนั่นเลย เชียว
ข่าวคราวของร้านรวงประเภทซีฟู๊ดและที่พักค้างคืนริมป่าชายเลนในบริเวณนี้ ก็เริ่มมีมากขึ้นทีละน้อย เราจึงได้เห็นร้านอาหารประเภทนั้นอยู่บ้างแม้ว่าจะดูเงียบๆ แต่ก็คงจะเป็นสัญญาณเริ่มต้นว่าในอนาคตอันใกล้ก็น่าจะมีการพัฒนาพื้นที่ บริเวณนี้ให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวชายฝั่งแห่งใหม่ใกล้กรุง
ถ้าเป้าหมายหลักคือ “นก” ละก็ อย่าลืมว่าหน้าหนาวเท่านั้นจึงจะคึกคัก ฤดูอื่นๆ ก็มีบ้างแต่ไม่มากมายเท่าไหร่ ส่วนใหญ่จะเป็นนกประเภทประจำถิ่นอย่าง กาน้ำ ปากห่าง กระยาง เป็ดผี ตีนเทียน ฯลฯ วันไหนแดดดี นกเหล่านี้ก็จะออกมาร่อนโชว์ศักยภาพให้ชม ต่อเมื่อฤดูหนาวมาเยือน ที่แห่งนี้ก็แทบจะเป็นตลาดนัดของนกชายเลนไปเลยทีเดียว
ต้องคอยติดตามดูพัฒนาการของ “โคกขาม” กันต่อไป แบกกล้องมาส่องนกแล้วฝากท้องที่ร้านซีฟู๊ดริมทะเลแถวนั้น เผลอๆ นอนเล่นดูดาวบนราวป่าชายเลนสักหนึ่งคืนมันก็คงจะดีอยู่ไม่น้อย ใครเล่าจะรู้? คู่แข่งของบางปูแห่งใหม่อาจจะกำลังตั้งไข่อยู่ที่นี่ก็เป็นได้ …ตั้งไข่อยู่บน “นาเกลือ” ซะด้วย!

ขอขอบคุณ ข้อมูล และ รูปภาพจาก